Аңдатпа

Бұл мақаланың авторлары паралимпиадалық спортшылардың жеке психологиялық ерекшеліктерін зерттейді және оларды жарыс алдындағы жаттығулар кезінде қолдануды ұсынады. Мүмкіндігі шектеулі жандарға арналған дене шынықтыру және спорт, тәжірибе көрсетіп отырғандай шетелдік және біздің қазақстандық тәжірибеміз, оларды физикалық, ақыл-ой және әлеуметтік оңалтудың негізгі тәсілдерінің бірі болып табылады. Адаптивті қозғалыс белсенділігі, мүмкіндігі шектеулі адамдарға өзіне деген сенімділікті, өзін-өзі бағалауды қайтарады.

Мақалада паралимпиадалық спортшылардың эмоционалды күйіп-жану факторлары және оның алдын алу мәселелері қарастырылады. Эмоционалды күйіп-жану себебі – адамның ресурстары мен өзіне және қоғамға қойылатын талаптар арасындағы қақтығыс, нәтижесінде тепе-теңдік күйі бұзылады. Паралимпиадалық спортшыларда шамадан тыс жаттығулар, шамадан тыс жұмыс, күйіп-жану, спорттық көрсеткіштердің төмендеуімен және психологиялық шамадан тыс жүктемемен байланысты. Психологиялық шамадан тыс жұмыс «эмоционалды күйіп-жанудың» басты себебі болып табылады, өйткені ұзақ уақыт бойы талаптар адамның ішкі және сыртқы психологиялық ресурстарынан асып түседі, сонымен қатар шамадан тыс қатаң бақылау олардың қызметінің пайдасыздығы мен жауапкершіліктің төмендеуін тудырады.

Паралимпиадалық спортшылар басшылық тарапынан жоғары ұйымдастырушылық талаптарға ие, оларда паралимпиадалық жоқ спортшыларға қарағанда стрессті басқару, стрессті басқарудың белгілі бір ерекшелігі бар. Көптеген түрлі міндеттермен қатар, спорт психологтары тәрбиеленуші спортшылардың эмоционалды күйіп-жану проблемасын жеңуге қатысады.

Бәсекелестік процесте құмарлықтың қарқындылығы мен эмоционалды қозу көбінесе тым жоғары деңгейге жетеді, бұл техникалық компоненттерді орындау сапасы мен тиімділігіне, нәтижесінде спортшының өнімділігіне теріс әсер етеді. Мақала қазіргі психология мен паралимпиадалық спортшыларды зерттеудің өзекті мәселесі болып табылады.